Tên gọi, danh pháp
Tên tiếng Việt: Dưa gang t-y
Tên khác: Dưa t-y; Chùm hoa dưa; Lạc tiên bốn cạnh
Tên khoa học: Passiflora quadrangularis L.
Họ: Passifloraceae (Lạc tiên)
Đặc điểm tự nhiên
Dưa gang t-y là loài có d-y leo, các d-y này có th-n hình 4 cạnh. Lá c-y hình tim, dạng trứng nhọn, lá nhẵn và có cuống mang 4 – 6 tuyến, mọc so le với nhau.
Hoa dưa gang t-y khá lớn, màu tím, có cuống dài. Hoa mọc riêng lẻ ở kẽ lá kèm theo 3 lá bắc nguyên làm thành vòng bao chung dưới cụm hoa. Vòng tràng phụ có hình trụ, trên tràng có nhiều sợi hẹp màu xanh lục hoặc trắng, kéo dài và xếp thành nhiều dãy. Quả dưa gang t-y là quả mọng, dài 20 – 25cm, màu xanh lục nhạt, thịt quả màu trắng ngà, có thể hơi vàng, chứa nhiều hạt.
Mùa hoa của c-y từ tháng 4 – 7, c-y ra quả vào tháng 8 – 11.
Ph-n bố, thu hái, chế biến
Dưa gang t-y là c-y ưa ẩm, ưa sáng, thích hợp trồng ở điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm hoặc hơi khô. Đ-y là loài thực vật có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới Nam Mỹ. Từ TK XVIII – XIX, c-y được du nhập sang nhiều nơi thuộc vùng nhiệt đới và cận nhiệt khác. Dưa gang t-y cũng đã có mặt ở Việt Nam từ l-u và được trồng rải rác ở vườn nhà người d-n khắp các tỉnh miền Trung và miền Nam nước ta.
Dưa gang t-y là loài có d-y leo, được trồng thành giàn, vừa cho quả ăn nên thuốc, vừa có bóng r-m che nắng trong s-n vườn và làm cảnh. Dưa gang t-y được trồng dễ dàng bằng phương pháp gi-m cành, có thể trồng bằng hạt hoặc các đoạn th-n. C-y ra hoa, quả nhiều và khá to.
Bộ phận sử dụng
Rễ c-y được thu hái quanh năm, sau khi hái về rửa sạch và dùng tươi; quả được thu hái khi chín.
