Hạch bạch huyết hay còn gọi là hạch lympho là một cơ quan quan trọng thuộc hệ thống bạch huyết, có khoảng 500-600 hạch lympho được ph-n bố rải rác trên đường đi của mạch bạch huyết ở khắp cơ thể nhưng tập trung nhiều ở một số vùng như cổ, nách, bẹn. U lympho là một dạng bệnh lý ung thư máu khi tế bào hạch bạch huyết phát triển quá mức kiểm soát.
-
Chức năng của hạch bạch huyết (hạch lympho)
Hạch lympho có chức năng trực tiếp tiêu diệt kháng nguyên và sản xuất các kháng thể. Hạch bình thường rất nhỏ, thường không sờ thấy. Tuy nhiên, khi các hạch nông dưới da to lên thì có thể sờ thấy được, các hạch ở vị trí s-u phát hiện được nhờ siêu -m hoặc chụp cắt lớp vi tính.
Hình ảnh các hạch bạch huyết ở nông có thể sờ thấy được
-
Nguyên nh-n g-y ra U lympho
Hạch to là triệu chứng thường gặp, do nhiều nguyên nh-n khác nhau:
- Virus: như virus g-y bệnh thủy đậu, sởi, virus HIV,..
- Vi khuẩn: như vi khuẩn g-y bệnh lao, liên cầu, tụ cầu…
- Bệnh lý ác tính: ung thư nguyên phát tại hạch, ung thư di căn hạch
Trong đó nguyên nh-n bệnh lý ác tính được quan t-m nhiều nhất.
-
Dấu hiệu nhận biết mắc U lympho
Khả năng hạch to do bệnh lý ác tính thay đổi tùy theo tuổi tác, vị trí, kích thước, và mức độ di động của hạch
- Vị trí: hạch to ở ngoại vi chủ yếu là bệnh lý lành tính, chỉ khoảng 1% là do bệnh lý ác tính, tỉ lệ bệnh lý ác tính tăng hơn nhiều đối với các hạch to xuất hiện ở vùng thượng đòn, sau phúc mạc, trong ổ bụng và trung thất
- Tuổi: hầu hết hạch to ở trẻ em là hạch quá sản phản ứng (lành tính), nhưng người >40 tuổi khả năng do bệnh lý ác tính tăng lên
- Kích thước: hạch to với đường kính ≤1,5cm thường do bệnh lý lành tính, đường kính >2cm thường do viêm hạt hoặc bệnh lý ác tính
- Di động: các hạch di động tốt thường gặp trong bệnh lý lành tính, hạch ác tính thường ít di động.
-
Chỉ định chọc hút tế bào hạch dưới kim nhỏ (FNA) trong các trường hợp
- Ở người không có tiền sử bệnh lý ác tính: hạch to ≥1,5cm ở ngoại vi hoặc hạch xuất hiện ở những vị trí bất thường như thượng đòn, sau phúc mạc, trong ổ bụng và trung thất (ở các vị trí này FNA được thực hiện dưới hướng dẫn siêu -m)→ FNA để xác định nguyên nh-n
- Hạch to ở bệnh nh-n tiền sử ung thư →FNA giúp xác định giai đoạn, theo dõi điều trị.
*Quy trình thực hiện:
Bước 1: Lấy bệnh phẩm (chọc hút bằng kim nhỏ đối với các hạch sờ thấy hoặc chọc hút dưới hướng dẫn siêu -m với các hạch không sờ thấy)
Bước 2: Dàn mỏng bệnh phẩm trên lam kính, cố định và nhuộm
Bước 3: Đọc kết quả dưới kính hiển vi
*Kết quả FNA:
- Lành tính (bao gồm các chẩn đoán như):
– Hạch viêm cấp tính: hạch thường sưng to, đau. Nguyên nh-n thường do vi khuẩn hoặc độc tố của vi khuẩn từ một vùng của cơ thể theo mạch bạch huyết về hạch. Hạch viêm cấp tính thường trở lại bình thường khi tình trạng nhiễm trùng được cải thiện
– Hạch viêm mạn tính: hạch to ra do tăng sản phản ứng, các thành phần tế bào bình thường của hạch tăng lên về số lượng. Tác nh-n có thể do vi khuẩn, virus, nấm, hóa chất…, hạch thường tồn tại l-u từ vài tuần có thể vài tháng.
– Hạch viêm hạt: ở Việt Nam nguyên nh-n hạch viêm hạt thường do vi khuẩn Lao, ngoài ra có thể do nhiễm trùng, phản ứng dị vật, nhiễm nấm, bệnh sarcoidosis…
- Ác tính:
- Ung thư di căn hạch: hạch là vị trí di căn thường gặp của các ung thư, chủ yếu là ung thư biểu mô hoặc melanoma.
FNA có thể chẩn đoán nhanh và chính xác các ung thư di căn giúp xác định giai đoạn bệnh hoặc theo dõi tái phát. Một số trường hợp FNA có thể gợi ý vị trí của u nguyên phát.
- Ung thư nguyên phát của hạch hay u lympho (lymphoma): là bệnh lý t-n sinh ác tính các tế bào có nguồn gốc từ mô lympho.
- U lympho được ph-n thành nhiều type có điều trị và tiên lượng khác nhau. FNA không thể chẩn đoán được các type vì vậy không thể dựa vào chẩn đoán FNA để quyết định điều trị. Khi kết quả FNA nghi ngờ u lympho cần được sinh thiết hạch để làm xét nghiệm mô bệnh học và hóa mô miễn dịch.
-
Chẩn đoán và điều trị U lympho
U lympho có nhiều loại khác nhau, tùy thuộc vào người bệnh bị thể loại U lympho nào và nó phát triển ra sao để điều trị nhằm mục đích loại bỏ hoàn toàn U lympho hay được điều trị để kiểm soát, hoặc không cần điều trị gì cả ngay từ đầu.
- Hóa trị liệu là phương pháp điều trị cơ bản cho U hạch.
- Phương pháp xạ trị hoặc phẫu thuật có thể được áp dụng trong một số tình trạng U hạch giai đoạn sớm.
- Phương pháp ghép tế bào gốc tự th-n hoặc đồng loại có thể được thực hiện trong một số tình huống cụ thể tùy theo giai đoạn tiến triển của bệnh.
Có thể thấy U lympho là một bệnh lý nguy hiểm, do đó khi có bất kỳ dấu hiệu khởi phát nào nghi ngờ mắc u lympho bạn cần tới ngay các cơ sở y tế chuyên khoa để được kiểm tra và có những đánh giá chính xác.
Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ là một địa chỉ thăm khám y tế uy tín và chuyên nghiệp hàng đầu trong 6 tỉnh miền núi phía Bắc với đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao cùng các trang thiết bị máy móc hiện đại đáp ứng tốt nhu cầu thăm khám và điều trị cho nhiều bệnh lý khác nhau.
Hãy để chúng tôi chăm sóc sức khỏe của bạn và gia đình
Để biết thêm thông tin chi tiết xin vui lòng liên hệ:
Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ
Hotline: 1800888989
Bs. Bùi Thị Hương – Khoa giải phẫu bệnh, tầng 10 nhà C,Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ.
